Παρασκευή, 00:01 - 02/10/2020

  Tweet

Στάθηκα σε μία φράση: Μιλούσαν για τον Μιχάλη: «Ποιόν Μιχάλη, μωρέ», «εκείνο τον Γέρο τον μα...κα, που πάει πρώτη Λυκείου! Αναπόφευκτα (αναποφεύκτως είναι το σωστό!).. διαλογίσθηκα πάνω στη σχετικότητα των όρων και εννοιών. Αλλά και πάνω στα χαρακτηριστικά εκείνα που διακρίνουν τις ’λειτουργικές’ τάξεις της κοινωνίας μας. Όχι με οικονομικά ή τυπικά μορφωτικά κριτήρια, αλλά με τις απλές αυτόματες κατηγοριοποιήσεις που ο καθένας μας ασυνείδητα (ή μη) κάνει όταν έχει ανταλλάξει τις 60 πρώτες λέξεις με κάποιον και έχει ’βάλει στο ραντάρ’ π.χ. τον τύπο χρήσης των τριτόκλητων, ή απλώς τους τονισμούς των συνηρημένων.

Δεν θα σταθώ, βέβαια, στο «Μαλάκα». Πρέπει να υπάρχουν μερικά καλά διδακτορικά πάνω σε αυτό, αν όχι, φέρελπι υποψήφιε, ’κράτα’ την ιδέα. Σε κάθε περίπτωση, η βιβλιογραφία βρίθει πανέξυπνων μονογραφιών, ακόμα και χρονογραφημάτων που αναφέρονται δελεχώς στη (δυστυχώς) γνωστότερη Ελληνική λέξη στο εξωτερικό.

Θα σταθώ όμως στον ’Γέρο’. Κάθε ηλικιακή ομάδα, διακατέχεται από ένα ιδιότυπο ’ρατσισμό’ σε σχέση με τους ’μεγαλύτερούς της’. Αυτό ίσως οφείλεται στο ότι από την απογαλάκτιση (κυριολεκτικά και μη) και μετά, μοιάζει να περιερχόμαστε σε μία κατάσταση αδυναμίας σε σχέση με τους ’μεγάλους’, που είτε είναι πιο δυνατοί από εμάς, είτε παίρνουν τις αποφάσεις, είτε κατέχουν -και συνεπώς ’μοιράζουν’- τους πόρους. Σε απόπειρα απαξίωσής τους αυτοθεωρούμαστε (σε όλες τις ηλικίες!) ως η «νόρμα» και όλοι οι άλλοι (περιλαμβανομένων των.. μικρότερων!) ως η ’απόκλιση’.

Ο ηλικιακός ρατσισμός έχει και μια χρωμοσωματική διάσταση. Είμαστε «προγραμματισμένοι» να λειτουργούμε έτσι, για να εντασσόμαστε ομαλά και ελεγχόμενα στις κοινωνίες μας και για να λειτουργούμε (οιονεί) επί ίσοις όροις. Οι φίλοι σου έχουν πολλές πιθανότητες να προέρχονται από το ηλικιακό ’στρώμα’ σου, καθώς έχετε εκτεθεί σε ’κοινή’ παιδεία και ενσωμάτωση, αναπτύσσοντας μοναδικά ’δικά σας’ χαρακτηριστικά, που διαπλάθουν (μεταξύ άλλων) κάτι εξαιρετικά καθοριστικό: Το χιούμορ σας. Άρα την διασκέδαση και την συγκολλητική ουσία των δεσμών (διανοητικών, ερωτικών, άλλων).

Όπως είπαμε πιο πάνω, η ανά ηλικίες κακεντρεχής στάση, είτε προς τα ’μειράκια’ είτε προς ’τα γερόντια’ είναι ευεξήγητος. Όλοι «κατασκευάζουμε» το ’φυσιολογικό’, με επίκεντρο αυτόν που ξέρουμε και εμπιστευόμαστε περισσότερο: Τον εαυτό μας. Εδώ υπάρχει ένα πρώτο (ακολουθεί και.. δεύτερο) κλειδί σοφίας: Αν η επιτυχής και αδιαμεσολάβητη Επικοινωνία είναι το εργαλείο που οδηγεί στην Ευζωία- όπως την εννοεί ο καθείς-, τότε η δεξιότητα του να απεκδυθείς τον εαυτό σου και να επεξεργαστείς τις πληροφορίες μέσα από τα μάτια του «ξένου», σου προσδίδει το σχετικό πλεονέκτημα γνώσης. Που σχεδόν σίγουρα ΔΕΝ κατέχει ο απέναντι. Η δική του πληροφόρηση είναι μονοσήμαντη. Η δική σου είναι (αν όχι συμπαντική) πολυσήμαντη. Βλέποντας με τα μάτια του, τον ’διαβάζεις’ άρα έχεις τον έλεγχο, άρα και το φορτίο εξεύρεσης της ’λύσης’, όσο δύστροπη κι αν είναι. Φυσικά το ίδιο ισχύει για κάθε τύπο Ρατσισμού, ή και απλής διαφορετικότητας, ωστόσο ο καθημερινότερος και απλούστερος όλων, ο ηλικιακός, είναι τόσο εμπεδωμένος στον καθένα, που αξίζει (ελπίζω) την εστίαση του σημερινού πονήματος.

Για κλείσιμο, το ..δεύτερο ’κλειδί’. Η φύση εξελίσσεται και εξελίσσει. Όλα τα ’νέα μοντέλα’ είναι εξ ορισμού καλύτερα, ικανότερα, γρηγορότερα, εξυπνότερα από τα προηγούμενα. Μπορεί μεν να ευρίσκονται εν αδυναμία λόγω μικρότερης ’θητείας’ από τους.. απερχόμενους, ωστόσο η Πρόοδος μοιάζει να είναι μετάβαση από το παλαιό στην εξόρυξη του νέου. Αν αυτό δεν ’λειτουργήσει’, ακολουθεί η οπισθοδρόμηση και εν τέλει ο μαρασμός. Η Παιδεία, καλύπτει την πρώτη ανάγκη (μεταφορά των σωρευμένων). Η περιέργεια και η Ζωική ορμή φροντίζει την δεύτερη. Σε ένα ιδανικό κόσμο η Παιδεία φροντίζει να ενθαρρύνει την ορμή παρέχοντας το αξιακό πλαίσιο που εγγυάται την ’συνέχεια’. Προσοχή στον αντίποδα. Σε ένα δυστοπικό κόσμο η Παιδεία δυσχεραίνει την Ορμή, αναχαιτίζοντας την ψηλάφηση των μη πεπατημένων. Απαξιώνει τα νέα μέλη της και τα διαπλάθει στη Προσκρούστιο κλίνη των δικών της μέτρων. Ένα μεγάλο μέρος του πλανήτη μας, λειτουργεί σήμερα υπό τέτοιες συνθήκες παθογενών πομφολύγων.

Εκτίμηση αντί επιλόγου: Σε αυτό τον τόπο έχουμε την ευλογία να προερχόμαστε όχι απλώς από μία ισορροπημένη κουλτούρα παράδοσης και περιέργειας, αλλά και να θεωρούμαστε η κοιτίδα γνώσης όσων ’καλπάζουν’ σήμερα στα πεδία της επιστήμης και της σοφίας. Ίσως αυτό, αν εκτιμηθεί επιτέλους, και κεφαλαιοποιηθεί με τον σωστό τρόπο, να αποτελεί την απάντηση σε όσα καθημερινά και τετριμμένα μας κατατρέχουν μετά από μία δεκαετία κρίσης.

Μάριος Νόττας - Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Επικοινωνίας

European Business Review